Excellentissime atque illustrissime domine,
Mitto scriptum2, quod in Anglia edidit regina mater3 improbato alio, quod
111
sub ejus nomine hic vulgatum fuerat4. Temperavit maternam gravitatem reverentia in regem5 nec in cardinalem6 quicquam dixit inclementer, nisi eo quis trahat, quod se negat, cum regni teneret gubernacula, ullas sibi quaesivisse arces, sed pro arcibus habuisse subditorum benevolentiam.Mitto et epistolam7, per quam infirmiora comitatus Burgundici oppida ad se trahere conatur; aliam8, qua dux Carolus9 hujus, qui modo exiit, anni acta ita deplorat, ut non modo ostendat, quam imbecilles sint res imperatoris10, sed et animi offensi det indicia, quo justior videtur Gallorum spes, posse eum ad proprias pactiones perduci; aliam11 praeterea ab aliquo caesarianorum scriptam ad tentandam ducis Vinariensis12 fidem.
112
Espernonius13 Gallia non excessit morbo retentus. Dux Candalius14, ejus filius, corpore aeger in Italia est; cardinalis15 itidem ejus filius, in eadem Italia aeger animo contactu regii fulminis, quod in ducem Valettam16 mittitur. Ita fortuna, quos diu in deliciis habuit, destituere tandem solet.
Cardinalis Rupofocaldii17 et antistitum aliquot ad antistites alios epistola contra librum18 libertatis ecclesiae Gallicanae continentem non exit in vulgus. Libri autem et nova editio et distractio vetita est. Non impedit id, quominus clam veneat. Sed regia jura ab rege ipso deserta vindices posthac non invenient.
Cardinalis Bichius19, qui hinc abiit multa secum fert Romam regis munera, titulum comprotectoris et salarii partem in antecessum. Mos est pontificibus ad regum liberos mittere fascias cunales benedictas, ut loquuntur. Eas rex ad delphinum20 mitti vult non per alium quam per Mazarinum21, hominem cardinali Riceliaco addictissimum.
Ad Chevreusiam22 missa est abolitio omnium, quae ipsi objectari possent. Ventura tamen an sit, dubitatur.
Scoticos motus recrudescere video dejectis episcopis, sumtis armis contra regiam voluntatem. Rex ipse Britanniae23 non videns, quid contra vim sine vi agi possit, ducum potissimos suae gentis e Batavis ad se vocat ipsosque Batavos putat non extra partem esse hujus culpae. Unde alantur illi motus, parum constat. Sed Hyacinthum24, qui patri Josepho25 erat individuus, faces subjecisse compertum est.
De Estampio26 e Batavis revocando agitur. Nescio quid in negotiis Hassicis peccasse arguitur.
Rex pontifici27 aliquos proposuit, e queis cardinalis novus fiat. Inter eos est archiepiscopus Burdegalensis28 bellicis actibus quam ecclesiae ministerio notior.
Castilionaeo29 pars aliqua belli mandabitur.
Dux Bernhardus, quem in Germaniam mitti magis ex usu communi et voto Germanorum protestantium fuerat, in comitatu Burgundiae attinetur rege in Hispanum30 quam in imperatorem arma sua experiri malente.
Dux Vinariensis cepit Nazaretum, urbem in comitatu Burgundiae ad jus principis Arausionensis31 pertinentem. Sancti Claudii oppidum de conditionibus
113
agit, quibus se ei dedat. Interim obsidet dux arcem Iouxiam, in quo praecipuam spem defensandi comitatus illius posuit olim Carolus Quintus32. Constituit Brissacum excurrere, cui urbi bene prospexit de machinis victuque. Alia etiam, quae tenet, loca et in comitatu stativa plena sunt frumenti, vini, lardi. Incipiunt comitatenses se colligere ad Orsanum sub principe Francisco33 duce ipso Lotharingo34 ad Remiremontium haerente.Caesariani itidem alimentorum copia instruunt ea, quae circum Constantiam lacui adjacent, et ducem Vinariensem et militiae ejus potissimos tentant promissis.
E ducibus caesarianis potissimi Viennam ad capienda consilia ivere. In Franconia qui fuerant milites in Sueviam retrahuntur. Tutlingam oppidum cepit Widerholtius35, Hohentwilae praefectus.
Haereditariae Austriacorum terrae gravibus et ipsae premuntur tributis.
Deus, Excellentissime et illustrissime domine, cuncta haec ad bonam pacem deducat, si modo id christianorum peccata patiuntur.
Tuae Sublimitatis devotissimus cultor
H. Grotius.
Lutetiae, 9/19 Februarii anni 1639.
Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.