3436. 1638 januari 30. Aan A. Oxenstierna1.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Galli et cum Gallis Angli in malis rebus nostris id gaudent, quod pacis non modo bonae, verum etiam tolerabilis conditiones nobis in longum tempus periisse existimant. Agunt interim Angli2 cum Gallis, ut quam pecuniam Galli dare landgravio3 solebant, eam dent electori Palatino4, ut is copias suas, quas privatorum, ut ajunt, liberalitate adjutus scribet - regem enim suum5 in hac re nominari nolunt - ad Hassiacas addat et utrumque suscipiat regimen.

Cum duce Bernhardo6 pacta praeformaverat tantum Feuquerius7; in iis est, ut sex millia peditum, duo equitum ei det rex ad bellum in Germania gerendum. In iis firmandis versatur jam heic ducis mandatu Betzius8. Ut rata jam haec fiant, nisi Germanos duci miserit rex, nihil bonae spei apparet. Ita Galli omnes a Rheni transitu ex, quam ex priorum temporum experientia metuunt, fame abhorrent. Atque adeo cum nuper dux Gallis ob hiemem, siqui discedere vellent, id liberum faceret, nemo plane manist postremusque abiit Halerius9. Tum vero comesis omnibus, in quibus locis fuit hactenus dux Bernhardus, cogetur incitare sedes Burgundiae, ut puto, tam hostili quam amica pro sua usurus.

60

Argentoratum ivere Mullerus10 et Scavaliskius11, ut civitatem nutantem in partes suorum trahant. Nec levis conficiendi negotii inde spes est, quod pontificii jam ex ea urbe ejecti esse scribuntur.

Rhaetorum legati12 ab Hispania bene excepti bene donati abiere.

Apud Helvetios post mutatas res Rhaeticas pars pontificia, id autem est Hispanica, fit indies audentior. Protestantes languent. Sed de eorum locorum rebus scribo parcius, quod id officium bene fungitur Marinus13, cujus literas ut et ducis Bernhardi mitto.

Est hic quidam Livo14, qui Lactucae15 suadet ut Moldaviam16 accipiat ab Aristophane17, atque inde bellum faciat Manlio18.

Est in hac urbe princeps Condaeus19, cui negotia Suedica, quantum potui, commendavi. Promisit se collaturum, quod suae esset potestatis, De Bulionii20 tenacitate queritur.

Est in aula princeps Condaeus regi21 reginaeque22 spem partus gratulatus est dixitque eo se id magis optare, quod sibi cum fratre regis23 non usquequaque conveniat. Creditur mitti ad bellum circa Pirenaeos montes faciendum, quod Espernonius24 negligentia an alia de causa bonas occasiones de manibus emisse dicatur.

Rediit ad me retentus diu apud Batavos filiorum meorum natu maximus25, qui Tuae Sublimitati pro summa in se benevolentia ac beneficentia plurimum debet et pro eo etiam ego. Dabo operam quotidiana institutione et exercitatione, ut aliquando, quod velim26 maxime regno Suedico utilis esse possit.

Rex nondum a Palatinis27 salutatus est, quomodo eos sit excepturus incertum est28, quando scriptum huc est ex Anglia episcopum Cantuariensem29, cum electorem30 fratresque ejus ad se vocasset, electori locum supra se et fratribus infra se dedisse.

Haec postquam scripseram, adii Chavigniacum31 de isto negotio, de quo per

61

Mitto Sublimitati Tuae exemplum eorum, quae inter ducem Bernhardum et Feuquerium acta sunt. Est nunc in aula etiam Feuquerius; fuit ibidem Betzius, sed is mihi dicit in praesens nihildum peractum de sex illis et duobus hominum millibus. Satis temporis hinc ad Majum mensem fore, ut id pertractetur; nunc se instare, ut de sumptibus extraordinariis quibusdam dux servetur indemnis et ut hoste per regem avocato ad novas aliquas sedes duci patescat aditus.

Deus, Excellentissime et Illustrissime Domine, reginae, regno, Tuae Sublimitati det res secundas.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 20/30 Ianuarii 1638.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.