3455. 1638 februari 13. Aan J.A. Salvius1.

Excellentissime Domine,

Omnes quidem litterae Excellentiae Tuae valde me oblectant, sed insigniter illae, quae datae 9 Ianuarii2 post multa adversa res nobis laetiores nuntiant: derelictum ab hoste Anclami obsidium, urbem Wolgasti et, quae maxime me sollicitum habebat, Usedomi insulam. Itaque spero ab hoc initio redituram ad nos fortunam. At quod in fine est litterarum, plura ex inclusis, quo pertineat, intelligere non potui, cum nihil praeter nudas literas a dme pervenerit. Nam quae ad Mullerum3 erant, eas ad ipsum misit Epsteinius4. Si quid posthac ad me scribitur, poterit id tuto per Verpoortium5 ad Heufdium6 mihi inscriptum mitti.

88

De pace ita existimavi semper, si qua ejus obtinendae aequa dico et honestia spes esset, nihil opus parariis fore, cum facile per latentes nuntios conveniri posit. At si quis sumendus sit pacificator, Danum7 quam Venetos malim, non quod ignorem vetera inter accolas dissidia, sed quod Danos propius tangit protestantium cura. Veneti praeterquam quod dignitatis controversiam nobis faciunt, plane ad Austriacorum gratiam se convertunt: etiam Polono8 se jactitant. Inhibitam pactorum Wismariensium9 consummationem, ut prius a Batavis eliceretur pecunia quam eis constaret nos novo federe ad bellum alligatos, et suspicatus sum semper et consilii laudo prudentiam.

Angli quid facturi sint, valde scire avebo. Hic enim perplexe loquuntur10, sive incerti consiliorum sive quod ea latere cupiant. Spero priusquam solvatur Suediae ordinum conventus11, habituros nos e Germania aliquid, quod fortiora suadentibus addat auctoritatem.

Mittuntur hinc ad ducem Vinariensem12 CCCCL millia francorum et auxilium equitum DCCC, peditum IIICD.

Literae a Baiona terra pugnatum Castellanos inter et Portugallenses nuntiant et ab his captas illorum machinas. Ducem etiam discidio factum e domo Aveiros13, quod dux Bragantiae14 se subduxisset turbis et Madritium ivisset.

Manet hic spes nascituri delphini, quanquam indiciis usquequaque certis. Milites aliquot, qui Bastiliae captivos15 liberare voluerant, deprensi morte crimen luerunt.

Legi ritus legesque novae militiae, quam Polonus16 instituit. Miror eum ita aperte in supersitiones ferri multis etiam romanensium improbatas. Tum vero regni eum curam, quae bono regi prima esse debet, post obsequium in sedem romanam ponere. Non mirum, si jura avita amantibus displicent peregrina consilia sub religionis velo dominandi artes obtegentia.

Gaudeo, antequam claudam has literas, nactum me, unde paria faciam reponendo laetis non minus laeta. 28 Januarii dux Vinariensis cepit supra Basileam arces Peffingam et Angelstenum, nocte Rhenum transiit contra Seggingam. Transgressus cepit id oppidum et alterum, in quo pons est Rheni, Lauffenburgum, deinde et Waldeshutum. Cecidit turmas hostium duas, quae Lauffenburgo serum auxilium

89

Deus Excellentiam Tuam servet.

Lutetiae, 3/13 Februarii 1638.

Scribit altero Februarii die dux Bernhardus ire se obsessum Rijnfeldium.