3585. 1638 mei 21. Aan L. Camerarius1.

Illustrissime Domine,

Pergimus et ego et dominus Smaltzius2 cum D. Chavigniaco3 munire iter induciis, si quae forte a rebus nostris non alienae se offerant. Interea dum bellum nostri parant tantis viribus, quasi induciae sperandae non sint, ita decet in utrunque paratos esss.

Tria millia, quae ad ducem Bernhardum4 adduxit Guebrianus5, boni sunt milites; ipse Guebrianus magnae virtutis ducique pergratus. Basileae dux fuit ibique dixit se hosti ire obviam. Pares sunt ferme utrinque exercitus ad 15 millia. Multi putant aut Offenburgo aut Kensingae a duce obsidionem intendi: sperari et Brisaci famen redituram brevi absumptis, quae pauca nuper illata erant, alimentis6.

Castilionaeus7 dicitur ire in obsidium aut Hesdini aut Sanctaudomari, aut Atrebati. Multum dubito, an par sit exercitus ejus magnae molitioni. Mirum quam infrequens ubique sit miles deficente stipendio et suboriente belli taedio.

Nihildum magni agitur neque apparent exercitus illi principis Condaei8, Lafortii9, Bressaei10. Longavillanus11 aliquid habet copiarum in comitatu Burgundiae, sed nec ipse ultra quam12 parta tutatur.

Mittit dux Bernhardus regi13 captivos Waertium14 et Eckenfortium15 colonos futuros carceris in Silva Vicennensi, usque dum pax fiat aut induciae.

Aurachum a Tubatelo16 captum jam hic constat, sed arx dicitur ab hoste defendi. Bene muniuntur Rynefeldum et Laufenburgum.

299

Chevreusia17 ut in Hispania gratiosa fuit, ita nunc in Anglia est. Metuit inquietis feminae ingenium cardinalis18 ideoque literis eam domum revocat additis minis, ni veniat, ni absentem lege actum iri.

Helvetii protestantes ab Arraviensi conventu19 ita discessere, ut constituerint omnibus modis suae tutelae cavere, magnum prospicientes periculum, nisi eos tegerent res secundae ducis Bernhardi.

Rhaeti protestantes maximeque ecclesiarum pastores se illusos dolent spe sua, maxime de restituenda in Vallem Telinam religione. Et sperant Galli in hoc animorum motu resuscitari posse partes suas. Sed adstricti tenentur primores et foederibus Austriacorum et largitionibus.

Pontifex20 in apoplecticum morbum relapsus spem non dat longae vitae. Et apud nos pater Josephus21 gravi tentatus morbo fuit, sed revalescit paululum.

De D. Roo22, qui praelatus ad legationem Anstruthero23 fuit, optima omnia sperare nos Angli jubent legati24. Multum lucis ad res praesentes adferet, siquid ille allaturus est novi.

Ex literis 10 Maii datis25 lubens cognovi D. Wolfium26 bene valere et esse apud vos. Magni semper faciam ejus amicitiam et colam quantum potero.

De landgravia27, quin apud nostras partes mansura sit, non dubito. Sed postulata sua de pecunia auxiliari multum intendit, credo, ut fieri solet iniquum petens, quo facilius quod aequum est teneat.

Paderborna capta addit animos.

Nullus huc adferri poterit laetior nuntius quam trajectus e Suedia militis ad Bannerium28. Utinam brevi in libertate sit mareschallus Hornius29, ut ejus quoque prudentia ac virtute patria utatur.

Ubi jam sint Gallasiani30 vultures, quae Palatino31 copiarum incrementa, gaudebo discere.

Quid huic futurum sit, si qua propera pax fiat, antequam deliberaverint Angli, recte ariolaris. Austriacos haud dubie32 si res suas bello promoveri sperent posse, nulla populorum miseratio ad pacem adducet. Sed dura magistra, pecuniae egestas, sicut Gallos vexare jam incipit, ita nec Austriacos diu relinquet immunes. Sed ista tempora pacem cupientibus ita exspectanda sunt, ut nec metuatur bellum nec spes incerta segnitiem adferat.

300

De tuti itineris literis pro Germanis proque Batavis certa sunt quae33 scripsi antehac34; formulas nondum vidi. Princeps Arausionensis35 ut vegetos habeat nervos et suos et belli optandum maxime: tum vero ut cito utrunque rebus ipsis appareat, et ista, quae apud vos nunc strepunt armorum irritamenta, in veros actus transeant.

Est hic in carcerem datus abbas Sinciranus36, inter romanae communionis homines vir optimarum sententiarum, amicus Segenotti37 illius, qui ad Augustini de virginitate librum notas edidit38 nuper invisas monachis eoque ut scripsi carcerem et ipse meruit. Protestantibus autem ubique acriter injungitur aulaea ut oppedant foribus suis, quo die circumferetur Sacramentum, quod antehac facere coacti non sunt. In aliis quoque rebus libertas eorum multum circumciditur et omnis edictorum interpretatio contra eos cadit.

Rex ad Sancti Germani rediit. Jam nunc intelligo auctum Castilionaei exercitum mille ducentis equitibus, cohortibus octo, quae Lafortio attributae fuerant. Vicecomitis autem Turenae39 militem in Leodico collectum Sedani exspectari, quo jam equites mille ejusdem dilectus pervenerint. Hunc omnem militem pariturum Bressaeo.

Princeps Casimirus40 Genua in Hispaniam profectus est.

Det ipsi Deus tuaeque, Illustrissime Domine, domui felicia cuncta, quod precabar.

Excellentiae Vestrae omni studio addictissimus
H. Grotius.

Lutetiae 11/21 Maii 163841.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Conseliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

In de copie te Uppsala boven aan de brief in margine: R. Hagae 18/28 Maij.