3783. 1638 oktober 2. Aan L. Camerarius1.

Illustrissime Domine,

Gratias habeo maximas Excellentiae vestrae pro faustis votis, quae sunt in literis 20 Septembris2. Ego paulatim non valetudinem tantum, sed et ἐυεξίαν recupero Dei benignitate.

Heri regem3 vidi, reginam puerperam4, delphinum5 bene valentes omnes. Peregi gratulationis officium.

Praeterea regi multis argumentis commendavi res ducis Vinariensis6, qui omnium prope ducum in his locis solus cum magnis virtutibus etiam fortunam habet obsequentem. Rex ipse, cum dicerem magnas in eum copias mitti, dicebat intellectum sibi, quasdam venire et a Gallassio7. Cordi sibi fore rem dixit et missurum se auxilia.

Cum etiam pecunia extraordinaria opus dicerem ad peragendum Brisaci obsidium et supplenda equorum morbis absumptorum damna, rex praesentes necessitates nonnihil excusavit. Instabo et apud regis ministros.

Non puto hoc tempore cardinali8 placere, ut huc veniat regina mater9, sed magis ut in Batavis maneat accepto dimenso. De Hispanis puto querendi causas esse reginae matri; de rege Hispaniae10 non item, qui ei cum in mense Augusto digressa sit, ad Septembrem usque liberalitatis suae pensiones persolvit. Dicitur Delphis malle vivere extra turbam quam in conspectu procerum Hagae.

Ad Fontarabiam acceptum vulnus et rei et famae gravissimum Galli verbis attenuant. Scripsi de ea re et Casteleto antehac11 quae non repeto ut nec de felice Gallorum pugna navali prope Genuam.

601

Verum est, quod dicit excellentia vestra, si quid Galli duces protestantes infeliciter gesserint, pro crimine esse fortunam vivis, mortes12 in lucro haberi; si bene rem gesserint, periculum ex invidia neque eo minus gloriam in alios verti.

Dux Vinariensis tum alia loca, etiam Keysersbergam, Amerswegam, Kentzingam bene custodit, tum captis idoneis ad Brisacum locis immunit se; sed et vicecomitis Turenae13 miles paene omnis diffugit, et ipsius morbis vulneribusque distinetur. At hostes haud dubie magnas colligunt copias, cum quibus vult se conjungere dux Carolus14 multo commeatu Thamum comportato, quem Brisaco inferre cupiat. Rosa15 quosdam hostium cecidit equites. Gotzius16 ad Eslingam est. Rotenhamius17 in captivitate mortuus scribitur.

Ad Constantiam novi dilectus fiunt daturque ab episcopis opera, ut Ratisbona reconcilietur Bavaro18. Legati Wirtembergici19 bonis cum responsis dimissi Vienna dicuntur.

Batavis advenis suasoribus et adjutoribus fossa ducitur per solum Bernatium in spem derivandi Lemanni lacus in Iverdunum lacum ad juvanda commercia variis de futuro eventu judiciis.

Exspectamus quae in Pomerania geruntur. De D. Roo20 velim verum esse. Galli nequid speciatim se ignaris inter Suedos Anglosque conveniat, metuunt et D. Davausius21 D. Salvium22 ubicunque potest suspectum facit.

Ut elector Palatinus23 valide juvetur, res ipsius et communis exigit neque id desino legatis Anglicis24 ostendere.

Verissimum est quod jampridem observat Excellentia vestra primorum in Batavis multos finitimis principibus et antistitibus multa gratificari easque amicitias privatim ipsis in fructu esse.

Credibile est imperatorem25 non difficilem fore in ratis habendis, quae cum Hassica vidua26 transigi coepere. Certe religionis libertatem quod attinet, ita existimavi semper e re esse domus Austriacae, ut in Germania duplex potius quam unum sit protestantium genus neque id nolle Pontifex27 debet.

Rex Poloniae28 jam esse Viennae hic dicitur.

602

Hyems haec nihil aut hic aut apud vos magni promittit. Differenda in ver consilia.

Bene est, quod e mercibus lucrum belli Brasiliani minus prosperos eventus solabitur.

Et in tempore Hamburgum veniet Bisterfeldius29. Non tantum quae Meerbotus30 egit in Suedia facile resciscere potuit imperator, sed et quae hic egit Bisterfeldius. Ita palam ea de re dissertarunt Galli sermonum largi, ad hoc avidi secundae famae31 novarum societatum. Confirmandus erit omnibus modis princeps ille32.

Deus, Illustrissime Domine, Excellentiam vestram ejusque domum omnem sospitet ac prosperet.

Excellentiae Vestrae singulari cultu observantissimus
H. Grotius.

Lutetiae, II Octobris novi Cal. anni MDCXXXVIII.

Hispani Pomaram obsident non procul a Casali. Rex aliquid copiarum in Italiam mittit.

Duo huc viri nobiles33 venere, alter a rege34, alter a regina35 Angliae cum gratulatricibus epistolis.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

In de brief te Uppsala boven aan de brief in margine: A. 1638 Redd. Hagae d. 9 Oct. st. n.