Illustrissime Domine,
Dux Vinariensis2 captis idoneis ad infestandum Brisacum locis supra urbem mola, infra colle Molsbergo his addere parabat montem Eckersbergum, qui arcis in modum ex proximo urbem despicit. Munitiones castrorum cis Rhenum mille ac ducentorum militum labore3 bene procedebant scalaeque e Colmaria ducentae in castra venerant, cum postremae inde literae scriberentur. Dicebant profugae ex urbe non esse in ea ultra centum4 et quingentos milites bene valentes. A Geneva literae etiam missos ex urbe dicebant in castra, qui de pactis loquerentur, unde sparsa latius fama jam deditam urbem vulgaverat.
Dux Longovillanus5 jam capta per suos Lunaevilla multis praeterea hostium ad Blomontium caesis tuto jam poterit se cum Vinariensi conjungere et oppugnant[i]um, si opus est, augere numerum.
720
Constat dissidere inter se graviter Gotzium6 et Lamboium7. Gotzius repulsus ab arce Gutemberga Landshuto non procul, quam oppugnare caeperat, peditem suum in valle ad Kentzingam tenebat equite misso ad vicina Constantiensi lacui. Dicitur in eas partes se transferre Piccolominaeus8.
At trans Alpes nova exorta est procella. Cardinalis Sabaudus9 accepta Hispani10 munere Nicaea Palea oppido inde se in terras Pedemontanas cum armis intulit. Diffisa popularium animis vidua Sabau[dica]11 ad persu[a]sa conjuratum a multis, ut ipsa, filius infans12 et cardinalis Valetta13 in cardinalis Sabaudi manus traderentur, in arcem Augustae Taurinorum et in alia ejus regionis loca praesidiarios Gallos magno numero recepit; et in arcem quidem trecentos. Quod ipsius consilium sicut necessitate excusari potest, ita dubium non est, quin inflammatos populi animos magis sit irritaturum. Accedit aliud periculum ex morbo ducis infantis, qui si aut suo fato aut Itala arte intereat, jus imperii Sabaudici extra controversiam ad cardinalem Sabaudum, Hispanicae factionis hominem, devolvitur, quippe cum faeminae antiquitus incapaces sint ejus ducatus tenendi. Galli majores copias illuc mittunt certi contra quemvis possessioni insistere.
Orator sive bajulus Venetus14, qui Galatae hatitabat, inde migrare Constantinopolim jussus praefecti ejus urbis15 imperio custodiis circumseptus est16.
Fasciculos et ab Hamburgo et e Suedia cura Excellentiae vestrae recte accepi; et in perplexis illis rebus melius quam quod Excellentia vestra locorum ingeniorumque illorum gnara dem consilium non habeo, nisi forte eveniat, quod in Graeco est versu: πολλάϰις Ταὐτόματον ἡμῶν ϰαλλίω βουλεύεται17.
Plurimum autem ad famam multaque alia referet, si Suedi omnibus ostendant modis pacis moras sibi non esse imputandas. Videtur de Germanis optime dici posse, quod de Britannis olim, servitutem eos suam quotidie emere, quotidie pascere.
Magni D. cancellarii18 adventum in Germaniam hoc quidem tempore sperari non puto posse mari innavigabili et suspectis terra itineribus. Interim et ipsum et alios regni rectores19 iis fore in locis, unde citius mitti idonea rebus natis praecepta possint, gaudeo.
De diplomate, quod Batavi constituerunt, probo.
Quae hic commendat D. Luthmarus20, ea puto irrita non fore, modo Angli
721
loquantur explicatius. Mallet autem Luthmarus regia liberalitate juvari res electoris Palatini21 reservato in aliud tempus vetere credito. Electoris colloquium cum D. legato Roo22 momentum ad res hactenus nutantes adferre poterit. Non facile arbitror assensuros Suedos aut ad iterandam cum Palatinis armorum conjunctionem aut ad danda illis stativa, quamdiu faedus nullum coiit. Et iniquum petunt qui societatis commodis omnibus frui volunt sine obligatione mutua. Quid olim Gallis, quid Batavis praestiterit domus Palatina, memini et ipsos meminisse cupiam; sed saeculo vivimus tum ob multa alia, tum ob hoc vel maxime accusando, quod facilius beneficium seras quam gratiam metas.Scotici dissidii vulnus ut satis coierit, metuo. Multa sunt τεϰμήϱια latere ὕπουλόν τι23, quod, ut recte sanetur neque in publicum erumpat malum, Deum precor.
Aequum plane est, quod dicit Excellentia vestra, quando mater regis24 Galliae sumtui est Anglis cum magno suo comitatu et incertum quando abitura, Gallos vicissim in propinquos Anglorum debere esse non illiberales.
Hassicae copiae ne ad imperatorem25 transeant, ubi tricae istae, quae in Hassicam pacem incidunt, exemptae fuerint, est, cur metuamus. Galli in negotiis talibus multa moliuntur, parum expediunt.
D. Knutii26 huc iter damnosum ipsi non fuit et ea multis legationes reperiendi novas causa est.
De principe Ruperto27 et hostium circa eum machinationibus congruunt mea cum vestrae Excellentiae judiciis.
Deus Excellentiam vestram domumque ejus sospitet pacemque det nobis bonam.
Lutetiae, 2828 Novembris MDCXXXVIII.
Excellentiae Vestrae omni observantia cultuque addictissimus
H. Grotius.
Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.
In de copie te Uppsala boven aan de brief in margine: Redd. Hagae.