3882. 1638 december 11. Aan L. Camerarius1.

Illustrissime Domine,

Ante hos dies quatuordecim dux Vinariensis2 e castris prodierat hostium, qui ad Laufenburgum apparuerant, consilia speculaturus. Defenditur id oppidum a militibus octingentis bus egregio praefecto tribuno Flersheimero3 eoque non ita promptum est capi; credibiliusque hostis destinata in Henningam ferri, castellum semileucae spatio infra Basileam, ut inter Helvetios et ducem Vinariensem medius a commeatibus hunc intercludat eoque ipso aut eum a Brisaco abstrahat aut Brisacum, si capiatur, facile recuperet. Sita est Henninga in transrhenano solo, sed ita Rheno adsita, ut ex cisrhenanis locis inferri eo miles et necessaria, quantum cupias, possint. Itaque accedente ducis Vinariensis vigili cura speratur et hoc malum posse vitari.

At Lamboius4 ad Drusenhemum transpositis equitum tribus millibus et cum duce Carolo5, quod creditur, conjungere se parans metum alium injicit, ne ex utraque ripa hostis repetere velit castrorum oppugnationem. Quamobrem ad ducem Longovillanum6 scripsit Vinariensis, ut is sibi cum toto exercitu suo opem ferat. Scripsit et ad hanc aulam, ut id facere dux7 Longovillanus, jubeatur. Sed quan-

741

Schafhusiani Gotzio8 alimenta suppeditarunt. Non item alia, quae is petebat, permisere, horreum in urbe9 ea habendi libertatem et jus transeundi. Exspectare creditur Gotzius et Piccolominaei10 copias et alias Mediolano faventibus Helvetiorum pontificiis iter reperturas, quanquam publice decretum est, ne id fiat. Sed facilis erit impedire nolentibus, quasi non potuissent, excusatio. Etiam a Bohemia, Austria, Bavaria venire illi miles dicitur, pecunia et a Schafhusia et a Basilea, commeatus a Constanria vicinisque locis.

Pontificii Helvetii ad pontificem11, regesque Galliae12 et Hispaniae13 scripsere pro pace. Adjecerunt, si ea haberi nondum potest, comitatus Burgundiae belli malis exemptus ipsorum custodiae permittatur, magis quod hoc officium Hispano negare non potuerint quam quod a Gallis graviter e comitatu laesis et multa nunc ibi tenentibus impetrari id posse sperent.

Rhaeti vero praeformidantes, ne, si Brisacum capiatur, veniant ad se Galli et plebem iratam, quod Vallis Telina non redditur Rhaetico imperio, amplius in proceres incitent, castella sua Hispanis id maxime volentibus milite complent legatosque suos14 ab Hispania exspectant. Parum amica Suedis loquitur qui illis in partibus residet Angliae regis15 nomine.

Rex Poloniae16 et pontificem et Italos principes ambit ad obtinendam principi Casimiro17 libertatem, quam ob causam etiam Opaliskius18 et Casanoschius19 dicuntur huc venturi legatorum titulo. Nam Radsivilius20 privatum hic agit neque isti negotio se admiscet. Et qui in aula caesariana est Venetus legatus21 multum cum rege Poloniae collocutus est et hac de re et ad praecavenda quae a Turcis Veneti metuunt mala.

742

Accepit ab imperatore22 jussa Eckembergius23 aptandi se ad pontificis voluntatem.

Dux Ethruriae24, quanquam Hispano addictior, in speciem tamen belli medius, naves Gallicas in portum Liburni recipit. Duci Mutinensi25 in Hispania 30 millia ducatorum annua pro honorario dari audimus.

It ad Vinariensem Mauritius, unus Palatinorum principum26. Luthmarius27 non multum hic proficit speratque per legatum Gallicum28, qui in Anglia est, promotum iri res suas.

Ego quid de tota hac re dicam, nescio et novum in Bremensi agro acceptum malum doleo. At si Angli sive de pace procedant sive non procedant colloquia, promittere volunt se aperte bellum facturos ineunte Majo, interim daturos justum exercitum Palatino et Suedis CC M imperiales, non spernandam arbitrer qualemcunque societatem, quanquam rectius, facturi sint Angli, si evitent multiplicia imperia semper rebus socialibus noxia suasque copias communi imperio magni D. cancellarii29 sub titulo directoris foederis regendas permittant.

Audio in Scotia episcoporum quosdam vitae illaudabilis argui. Id vereor, ne commotos animos ad plura indies petenda et extorquenda instiget, cum e re sit communi quietam intus esse Britanniam, ut externis rebus intendere se possit.

In Gallia tranquilla satis sunt omnia praeter muliebres in aula factiunculas et gravem iram in Valettas30, eo provectam usque, ut princeps Condaeus31 in parlamento Burdegalae Espernonium32 asperserit crimine occisi regis Henrici Magni33, quod telum directe in illum fertur, ex obliquo etiam alio pertinet34. Ita solent qui potentes sunt et se munire undique et inimicis odium cum periculo quaerere.

De D. Bannerii35 equitatu imminuto quem capere possumus dolorem gaudeo pensari calde hostium ad Boitzenburgum et in agro Brandenburgico et spe successuum tum alibi tum ad Warnemundam.

Regem Daniae36 arbitror res agere imperatoris specie pacificantis. Id me credere jubent praeter veteres in Suedos aemulationes spes ejus non tantum episcopatus retinendi alios, alios consequendi, sed etiam insidiandi liberis civitatibus, in quas partim ipse partim filius37 juris quandam obtendunt speciem. Quomodo

743

Angli Hispanorum et classem et militem, qui in Brasiliam ivere, validos esse praedicant neque videri Batavorum ibi posthac magnos processus fore, ut jam damna vitari possint.

Cardinalis Ginettius38, quod de Austriacis idem et39 de aliis dicit, nulli pacem esse cordi, suae potentiae amplificandae studere eos, quorum in manu sunt arma immotis ad populorum mala animis.

Imperator partim vi militari partim per minores illos conventus sibi expetita obtinens non amat universalem cernere conventum, in quo Germania tota se videat gemitusque conferat viresque suas veteres et nova mala expendens de remediis cogitet.

Deum pacis oro, ut eam nobis det, sed bonam, utque Excellentiam vestram cum omnibus ejus charitatibus servet ac prosperet.

Excellentiae Vestrae perpetuo cultu addictissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 11 Decembris novi Cal. anni 1638.

Regina mater40 in Anglia mille habet in diem florenos. Videt eam Gallicus legatus41, non et Hispanus42.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

In de copie te Uppsala boven aan de brief in margine; R. Hagae 9/19 Xbris 1638.