eLaborate
::: eLaborate options :::
    Show pagebreaks
    Show variations
    Search



    Searchform

    Fulltext search

    Search domain

    Search site
    Search current document

    Letter



    4121. 1639 mei 21. Aan M. Opitz1.

    Viro amplissimo Martino Opitio,

    Iactatum te multis fortunae aestibus tandem venisse ad portam sedemque

    340

    tranquillam, vir amplissime, et tui, ut amici perveteris, et literarum, quas feliciter excolis, causa gaudeo. Neque illud minus, quod, quae mandata tibi sunt a serenissimo ac potentissimo Poloniae rege2, negotia otii tibi relinquunt aliquid3 ad edendos, ut soles, pulcherrimos ingenii tui foetus. Horum utrumque, ut perpetuum maneat tibi, Deum precor.

    Nobis in hac legatione nihil est dulcius quam quod in urbe vivimus et librorum et eruditiorum hominum plena quodque post id, quod rebus Suedicis debetur, temporis non parum nobis superest, quo aut discam aliquid aut memoriam eorum, quae olim didici, nutriam. Neque enim ita Mars invasit seculum, ut non sit et lectu digna scribentium et scripta legentium larga seges.

    Vir doctissimus Iacobus Sirmondus4 dedit nobis non ita dudum tres tomos Conciliorum Galliae5, utilem librum; et nunc quanquam regis confessionibus praepositus Theodoretum6 nobis procudit7 et Hincmarum8 promittit multo quam antehac9 ampliores. Etiam Cyrilli opera10 habemus et in iis multa hactenus inedita, etiam Graeca adversus Iulianum11 studio ac labore Auberti12. Prodiere et Libertates Ecclesiae Gallicanae13, sed statim notatae gravi censura cardinalis Rupifocaldii14 et episcoporum aliquot, quanquam desumtae ex actis parlamentariis.

    Lugduni non quiescitur, in Batavis dico:

    Τίς δ᾽ ἂρ σφῶε ϑεῶν ἔριδι ξυῶέηϰε μάΧεσϑαι15. Heinsium16 dico et

    341

    Salmasium17. Vidisti enim credo hujus de Usuris librum primum18, cui duos attexet alios19, in quibus multa Heinsii reprehensio. Iam et Heinsianas in Novum Testamentum notas20 exspectat Salmasius tanquam mirmillonem retiarius21. In edendo ad Epictetum Simplicio22 pariter ad palmam concurrunt. Excitabit hoc veternum pridem partae famae indormientem Heinsium, ut fiat Hesiodeum illud: ἀγαϑὴ δ᾽ἔρις ἥδε βροτοῖσι23.

    Iam vero immensi laboris judiciique Vossius magnum nobis volumen de Omni theologia religioneque gentium24 molitur. Barlaeus25 vero pergit Claudianum26 provocare carminibus et nunc nobis exhibet Amstelodami exceptam regis Galliae matrem27 pariter et suae urbis et ingenii sui vires ostendens orbi.

    Sunt et duo in Batavis Germani juvenes, dicerem supra Germaniae saporem, nisi tu pridem Germaniae crassitiae labem abstersisses; horum Gronovius28 criticem cum laude exercet29, poësin Fabricius30, digni qui noscantur ambo.

    De publicis quid dicam? Aegrotat cum ecclesia pontifex, regnat sub alieno nomine cardinalis Richeliacus, navigant Batavi, capit urbes Vinariensis31, caedit hostes Bannerius32. Pax interim a nobis fugit iniquo seculi sidere, quod et Scotos nuper Anglis commisit.

    Scoti exactis episcopis populare regimen introducunt in ecclesiam, quod exemplum ne et ad imperii res transeat et inane nomen sibi relinquatur, rex33

    342

    metuit. Galli et Batavi spectati diu ab otiosis Britannis nunc illos domi negotium habentes vicissim spectant.

    Apud vos fervent, ut audio34, de vectigalibus certamina invidentibus regi Poloniae35 novas opes etiam iis, quorum opes omnes36 eo quaestu constant. Ego civitati, in qua nunc vivis, optime volens malim dissidium hoc domesticis colloquiis quam externis arbitriis componi.

    Turca37 magis magisque in Persam38 incenditur neque puto nunc quidem esse, cur quicquam ab eo sibi metuat imperator39.

    Magnum regni Suedici cancellarium40 mare hoc anno transiturum non puto belli rebus satis bene per Bannerium procedentibus, pacis autem spe nulla.

    Rex Daniae41 qua nunc est aetate ac rerum peritia velim cogitet illud ϰαλὸν ἁσυχία42. Non puto inter nos et ipsum rem in bellum prorupturam. Sed ex veteri aemulatione suspecti mutuo vivimus.

    De Cosmographico libro43, cujus mentio est in epistola tua44, locutus sum fratribus Puteanis45. Aiunt se arbitrari eum esse librum, quem utendum olim Bertio46 dederant, ab ejus vidua47 se repetituros. Ego interpellare non desinam.

    Vale, vir doctissime.

    Tuae eruditionis non ingratus aestimator
    H. Grotius.

    Lutetiae, XI/XXI Maii MDCXXXIX.

    Notes



    1 - Hs. Gotha, Stadtarch., cod. Chart. A 473. Eigenh. oorspr. Copie Danzig (van de hand van Vincent Fabricius; deze copie vertoont enige verschillen van ondergeschikt belang), Wojewódzkie Archiwum Państwowe Nn. 19. 67. Copie Rotterdam, Gem. Bibl., coll. Rem. Kerk, cat. v. hss. no. 674. Gedrukt Epist., p. 532; Reifferscheid, Quellen I, p. 578.
    2 - Wladislas IV (VII).
    3 - Het woord ‘aliquid’ ontbreekt in de uitgave der Epist.
    4 - De geleerde Franse jezuïet Jacques Sirmond (1559-1651). Hij was o.m. biechtvader van Lodewijk XIII.
    5 - Concilia antiqva Galliae tres in Tomos ordine digesta. Cum epistolis Pontificum Principum constitutionibus, et aliis Gallicanae rei Ecclesiasticae monumentis. Quorum plurima vel integra, vel magna ex parte, nunc primum in lucem exeunt. Opera et studio Iacobi Sirmondi Societatis Iesv Presbyteri. Lvtetiae Parisiorvm. Sumptibus Sebastiani Cramoisy, M.DC.XXIX.
    6 - ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΙΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΡΟΥ ΑΠΑΝΤΑ Beati Theodoreti Episcopi Cyri Opera Omnia in qvatvor tomos distribvta. Qvorvm plvrima Graece, qvaedam etiam Latinè nunc primùm prodeunt: Graeca cum manuscriptis exemplaribus diligenter collata, Latinae versiones ad Graecorum normam exactae & recognita. Cura et studio Iacobi Sirmondi Societatis Iesv presbyteri. Lvtetiae Parisiorum. Sumptibus Sebastiani Cramoisy Architypographi Regij: Et Gabrielis Cramoisy, viâ Iacobaeâ, sub Ciconiis. M.DC.LXII. Zie ook Migne, P.G. LXXX-LXXXIV.
    7 - De uitgave der Epist. geeft ‘proludit’.
    8 - Hincmari Archiepiscopi Remensis Opera Dvos in tomos Digesta: Cura & studio Iacobi Sirmondi Societatis Iesv presbyteri. Lvtetiae Parisiorum, Sumptibus Sebastiani Cramoisy, Architypographi Regis et Reginae regentis, et Gabrielis Cramoisy, via Iacobaea, sub Ciconiis. M.DC.XLV.
    9 - De uitgave der Epist. geeft in plaats van ‘antehac’ het woord ‘ante’.
    10 - S.P.M. Cyrilli Alexandriae Archiepiscopi. Opera Quae Reperiri Potuerunt Omnia; cura et studio Joannis Auberti. Parisiis MDCXXXVIII.
    11 - Sancti patris nostri Cyrilli Alexandriae archiepiscopi pro Christiana religione, adversus Julianum imperatorem libri decem, interpretibus Nicolao Borbonio et Joanne Auberto. (Migne PG. 76, kol. 489/490 vv.).
    12 - Jean-Baptiste-Pierre Aubert († 1650).
    13 - Voor de titel van dit werk van Pierre Dupuy zie men no. 3937, p. 45 n. 1.
    14 - François de La Rochefoucauld; zie no. 3968, p. 89 n. 11.
    15 - Homerus Il. 1. 8.
    16 - Daniel Heinsius.
    17 - Claude de Saumaise -Salmasius-, klassiek-filoloog te Leiden. Heinsius en Salmasius waren elkaar zeer vijandig gezind.
    18 - De Vsvris Liber, Clavdio Salmasio auctore. Lvgd. Batavor. Ex Officina Elseviriorum. MDCXXXVIII.
    19 - De modo usurarvm liber, Clavdio Salmasio auctore. Lvgd. Batavor. Ex Officina Elseviriorum. MDCXXXIX; Dissertatio De Foenore Trapezitico, in Tres libros divisa. Claudio Salmasio Auctore. Lugduni Batavorum, Ex officina Ioannis Maire MDCXL.
    20 - Voor de titel van dit werk zie men no. 4119, p. 338 n. 11.
    21 - Een mirmillo is een zwaargewapende gladiator, terwijl met retiarius een lichtgewapende gladiator, gewapend met drietand en net, wordt aangeduid.
    22 - Uiteindelijk kwam Salmasius als eerste over de streep: Simplicii Commentarius In Enchiridion Epicteti, Ex Libris veteribus emendatus. Cum Versione Hieronymi Wolfii, Et Cl. Salmasii Animadversionibus, Et Notis Quibus Philosophia stoica passim explicatur, & illustratur. Quae accesserunt, sequens pagina indicabit. Lugduni Batavorum, Typis Iohannis Maire, MDCXL. Na de ‘Praefatio’ staat de ‘Epistola Danielis Heinsii Ad Theodorum Graswinckelium Dedicatoria’.
    23 - Hesiodus Opera 24.
    24 - Gerardus Johannes Vossius; De theologia gentili, et physiologia Christiana; sive de origine ac progressu idololatriae, ad veterum gesta, ac rerum naturam, reductae, deque naturae mirandis, quibus homo adducitur ad Deum, liber I et II. Liber III et IV. Amsterdami, apud Iohannem at Cornelium Blaeu, 1641.
    25 - Caspar Barlaeus.
    26 - Claudius Claudianus (ca. 370-na 404), de laatste belangrijke dichter uit het heidense Rome.
    27 - Maria de Medici. Barlaeus schreef naar aanleiding van haar ontvangst te Amsterdam een dichtwerk Medicea Hospes; zie voor de volledige titel no. 4066, p. 256 n. 4.
    28 - Johann Friedrich Gronovius.
    29 - Voor de titels van zijn werken zie men p. 192 n. 9 en p. 274 n. 8.
    30 - Vincent Fabricius. Zijn Poemata waren in 1638 in tweede druk verschenen; zie brief no. 3908, p. 1 n. 1.
    31 - Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.
    32 - De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.
    33 - Karel I van Engeland.
    34 - Verbeterd naar de copie te Danzig uit ‘video’.
    35 - Wladislas IV (VII).
    36 - Het woord ‘omnes’ ontbreekt in de uitgave der Epist.
    37 - Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.
    38 - Safī (Sam Mirza).
    39 - Ferdinand III.
    40 - De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.
    41 - Christiaan IV.
    42 - Bron mij onbekend.
    43 - De brief van Opitz, waarop Grotius' schrijven een antwoord is, is verloren gegaan; het valt dus niet uit te maken, welk boek hij bedoelt.
    44 - De bewuste brief van Opitz is niet teruggevonden.
    45 - Pierre en Jacques Dupuy.
    46 - Petrus Bertius (1565-1629).
    47 - Maritgen Cuchlinus.