Letter

6631. 1644 januari 4. Van W. de Groot.1

Frater optime,

Litteras tuas sub finem anni praecedentis scriptas Amstelodami accepi,2 unde iam tibi felicem annum qui iam coepit opto voveoque. Ego hic domino Vossio ostendi Praedestinatum3 et libellum de Reformandis horis canonicis,4 quos iam in manibus habet. Iudicium eius cras puto intelligam. Blavius se non alienum ostendit ab impressione libelli posterioris,5 et curaturum se promittit ut qui in posterum in Galliis prodibunt libri, hic prostent. Inceperat iam imprimere Parthenii decretum,6 et perfecisset nisi ab aliis esset deterritus.7 Rogat Blavius an, cum novam de Iure belli et pacis editionem daturus est,8 non putes annotata suis locis in textum esse recipienda, et annon aliquando con-

nexionibus novis opus fore putes, item annon et alia quaepiam post editionem postremam annotaveris.

Ego ex tuis litteris laetus intelligo rixas istas in Gallia exortas ulterius in nervum non erumpere.9 Latium iterum aliquid contra te moliri10 iam intellexisse te ex litteris Vossii iunioris11 cognovi; ut exemplar simulatque editum fuerit ad te mittatur, curabo; ut antea id fieri possit, spem nullam video.

Turbae inter Suecos et Danum exortae multos hic turbant.12 Aliquot iam civitates cepere Sueci, et si ita pergunt totis provinciis Danum exuturi videntur. Crempam et Kiliam in suam potestatem redegere Sueci, et iam Jutlandiam pervagantur, ac claustris maris Balthici imminere dicuntur. Sunt qui dictitant foedus quod Danus cum Muscovita pepigerat, naufragio navis ad Rigam in Suecorum venisse manus, atque ita iure optimo Danum praeventum. Alii de indutiis in sex menses inter imperatorem et Suecos pactis mussitant.13 Rursus aliqui visas in mari Balthico triginta Suecorum naves contendunt. Certe hic nupera Suecorum irruptio magnae existimatur sequelae, contra quam Hagae iudicari accepi, ubi omnia extenuantur data opera. Edictum cuius meministi14 hic reperire nequeo, missurus id Haga ubi eo advenero.

Emendationem quam misisti Blavio dedi, ut in proxima editione inseratur.15 Multa

rogavit super tuis in Testamentum Vetus notis,16 item historicis aliisque;17 ego nihil magni ei polliceri ausus fui, neque quo loco editio tua sit novi.

Deus Optimus Maximus te, uxorem, liberos diu servet,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

Amstelodami, IV Ianuarii 1644.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 12 Ian. 1644.

Navigation

Notes

1 - Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 288. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6613 (dl. XIV), beantw. d. no. 6648.

2 - Willem de Groot had er de laatste jaren een gewoonte van gemaakt om de jaarwisseling in Amsterdam door te brengen. Het nieuwjaarsbezoek aan de Amsterdamse hoogleraar Gerardus Joannes Vossius (1577-1649) was zo langzamerhand ook een vaste traditie geworden; vgl. nos. 5528 (dl. XII), 6011 (dl. XIII) en 6621 (dl. XIV).

3 - De bronnenpublikatie van Jacques Sirmond S.J. (1559-1651), Praedestinatus [sive] praedestinatorum haeresis, et libri S. Augustino temere adscripti refutatio, Parijs 1643; vgl. no. 6469 (dl. XIV). Het werk werd in 1645 in de Republiek herdrukt in een Censura, in qua ostenditur nullam fuisse unquam praedestinatorum haeresim, auctore Auvraeo [= Martin de Barcos, abt van Saint-Cyran], theotogiae doctore Sorbonnico (Patrologiae latinae tomus LIII, kol. 582-583, en Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 282-285).

4 - De Consultatio de reformandis horis canonicis ac rite constituendis ecclesiasticorum muneribus, Parijs 1643. Toen de Haagse hofpredikant André Rivet dit werk in augustus 1643 onder ogen kreeg, vermoedde hij dat Grotius de auteur was; zie no. 6356 (dl. XIV), en BG no. 1322. Rivets correspondentievriend Claude Sarrau schreef op 4 september 1643 vanuit Parijs: ‘La Consultation pour la Reformation du breviaire et heures canoniales n'est pas sortie de l'hostel de Monsieur l'Ambassadeur vostre ancien adversaire, c'est un nommé Joli [= Claude Joly (1607-1700)], chanoine de Nostre Dame de ceste ville ...’ (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 82-89).

5 - De Amsterdamse uitgever dr. Joan Blaeu († 1673) nam de door Grotius aanbevolen werken later in zijn fonds op; vlg. no. 7110 (dl. XVI).

6 - Afgelopen zomer had de Parijse uitgever Sébastien Cramoisy een uitgave verzorgd van de besluiten van de in 1642 door patriarch Parthenius I van Constantinopel bijeengeroepen synode. Deze editie kreeg de titel Parthenii, patriarchae Constantinapolitani decretum synodale super calvinianis dogmatibus, quae in epistola Cyrilli nomine ante annos aliquot edita, falso Graecorum et Orientalium consensu recepta ferebantur ... Nunc primum ex Oriente allatum una cum Arsenii Hieromachi epistola Venetias missa, quae praefationis loco praefixa est, ed. Gabriel Cossartius, Parijs 1643.

7 - In de polemiek die Grotius met de Haagse hofpredikant André Rivet (1572-1651) had gevoerd over zijn Annotata ad Consultationem Cassandri, Parijs 1641 (BG no. 1165), was ‘ad articulum XIII: de usu sacramentorum’ een discussie ontbrand over het schismatisch karakter van de Confessio fidei van de reformatorische patriarch Cyrillus Lucaris († 1638); vgl. Grotius' Animadversiones in animadversiones Andreae Riveti, Parijs 1642 (BG no. 1175), en het Votum pro pace ecclesiastica contra Examen Andreae Riveti, et alios irreconciliabiles. Ecce quam bonum et quam iucundum habitare fratres in unum, Parijs 1642 (BG no. 1183). In 1645 zou Grotius zijn aandeel in deze discussie afsluiten met een door hem herziene versie van de synodale besluiten tegen de leer van de patriarch: Cyrilli Lucaris ... Confessio Christianae fidei. Cui adiuncta est gemina eiusdem Confessionis censura synodalis, una a Cyrillo Berrhoeensi [= Cyrillus Contaris van Berrhoea, patriarch van Constantinopel 1638-1639], altera a Parthenio ... promulgata. Omnia Graece et Latine; zie nos. 6028, 6039 en 6045 (dl. XIV), en Grotius' Rivetiani Apologetici, pro schismate contra Votum pacis facti, discussio in de Opera omnia theologica III (BG no. 919), p. 701 r. 56 A.

8 - Het Amsterdamse uitgevershuis had in 1642 een nieuwe editie van De iure belli ac pa- cis het licht laten zien (BG no. 571). Op de kwaliteit van deze uitgave had Grotius wel het een en ander aan te merken (no. 5732 (dl. XIII)). Desondanks ging hij op het aanbod van dr. Joan Blaeu in. Een bijgewerkte herdruk verscheen in 1646 (BG no. 572).

9 - Henri II de Bourbon, prins van Condé, en maarschalk Gaspard III de Coligny, hertog van Châtillon, hadden hun gezag moeten aanwenden om matiging te brengen in de publieke opschudding over het duel tussen Maurice de Coligny en Henri II de Lorraine, hertog van Guise.

10 - De geograaf Johan de Laet (1582-1649), auteur van het kritische geschrift Notae ad dissertationem Hugonis Grotii De origine gentium Americanarum, et observationes aliquot ad meliorem indaginem difficillimae illius quaestionis, Amsterdam 1643 en Parijs 21643 (BG nos. 727-728 en BsG nos. 212-213). Deze kritiek beantwoordde Grotius met een Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum dissertatio altera, adversus obtrectatorem, Opaca quem bonum facit barba (BG no. 731) en een epigram (no. 6516 (dl. XIV)). In december 1643 had de getergde geograaf al een goed deel van zijn weerwoord opgesteld (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 146-148). Dit voorjaar kon zijn Responsio ad dissertationem secundam Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum bij de Amsterdamse uitgever Elzevier verschijnen (BG no. 733 en BsG no. 214).

11 - Isaac Vossius (1618-1689) vertoefde momenteel te Parijs, waar hij ten huize van Grotius zijn studies kon voortzetten. Op 26 december 1643 schreef hij aan zijn vader Gerardus Joannes dat de Parijse raadsheer Claude Sarrau onlangs een brief had ontvangen van de geograaf Johan de Laet (onuitgegeven brief, aanwezig te Amsterdam, UB, coll. RK, J 92d).

12 - Het bericht dat het leger van de Zweedse veldmaarschalk Lennart Torstensson op 12/22 december het hertogdom Holstein was binnengevallen, bereikte de Republiek via Hamburg of Lübeck; vgl. het postscriptum van Appelbooms brief van 4 januari 1644 (no. 6630).

13 - In een schrijven van 27 oktober 1643 had keizer Ferdinand III zijn bevelhebber Matthias, graaf Gallas, toestemming gegeven om met de Zweden te onderhandelen over een kortstondige wapenstilstand in Silezië en Bohemen-Moravië (Doc. Boh. VII, p. 50 no. 99, en Acta pacis Westphalicae; Die kaiserlichen Korrespondenzen I, p. 190-191).

14 - Het ‘placaet van den Hove, daer bij gelast wort de voorgaende placaten, soo van hare Hoogh Mogende d'Heeren Staten Generael, als van haer Ed. Groot Mog. d'Heeren Staten van Hollandt, tegens de paus-gesinde geëmaneert, punctuelijck t'observeren en executeren’ van 18 december 1642 (Groot Placaet-Boeck I, 1, 4. tit., kol. 225-226).

15 - Een correctie ten behoeve van de Amsterdamse druk van de Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum dissertatio altera, Parijs 1643; zie BG no. 732. Alleen de in zijn brief van [5] december 1643 (no. 6573) voorgestelde verbetering is in deze editie opgenomen.

16 - In Parijs had Blaeu's concurrent Sébastien Cramoisy een begin gemaakt met het zetten van Grotius' aantekeningen ‘ad Maccabaicum I’ in tomus III van zijn Annotata ad Vetus Testamentum (BG no. 1137).

17 - De Historia Gotthorum, Vandalorum et Langobardorum (BG no. 735; uitgegeven te Amsterdam (Elzevier) 1655) en de Annales et historiae de rebus Belgicis (BG no. 741; uitgegeven te Amsterdam (Blaeu) 1657).

6631. 1644 januari 4. Van W. de Groot.1

Searchform

Fulltext search

Metadata search

Search domain