Illustrissime Domine,
Discessum hostilium copiarum e Pomerania paucis tantum ibi praesidiis relictis, deinde Daniae regis2 cum Polono3 certamen et alterum propinquum cum caesarianis Holsatiae agros insidere parantibus, laetus Excellentiae Tuae literis datis 22 Ianuarii4 intellexi.
Daniae regis ejusdem pro pace labor sicut a nostris rejiciendus non est, ita suspectus est Gallis, quanquam ego illis affirmo rectoribus5 nostris placere conjunctim agi. Coloniensis conventus evanescit, credo, sed Romae pontifex6 molitur inducias.
Regina7 hic quin gravida sit, vix ultra dubitatur. Medici et astrologi virilem stirpem ei pollicentur. Quod si exitu probatur, magna erit reginae auctoritas pacem cupientis haud dubie. Nec desinit cum ea arcana literarum commercia habere Hispanus8.
Moram Schmalzii9 glaciei hic assigno, satis probabiliter. Caeterum a Batavis pecuniam et aliquid promissi in posterum jam impetratum intelligo.
Ab Anglis nec quid obtentum sit scio nec quid obtineri possit satis video, ita perplexantur, et audio novum ab Anglia legatum10 ivisse in Hispaniam. Valde illi avent intelligere pactorum Wismariensium consummationem11, ut metere ipsis liceat de alieno semente. Interim, quam cum Gallis habuerunt, controversiam de repressaliis ad quinque ferme milliones pervenientem, ea composita est, sed nondum signata transactio.
Palatini, qui hic sunt12, regem13 non sunt visuri.
111
Dux Vinariensis14 Henningam cepit, Cellam oppugnat, ad Rynfeldii fossam opera sua perduxit. In Germaniae interiora quominus penetret, deëst ei peditatus. Neque Galli ulla eo auxilia jam mittunt. Missuros se dicunt Majo exeunte. Id vero tardum est colligente omnem e Suevia militem Brisaci praefecto15.
Helvetiorum, qui Badae est, conventus imperatoris16 concitatu misit ad ducem Vinariensem, ut a Rynfeldii obsidione absisteret. Ad hoc qui Helvetiorum pontificii sunt, duci vim minantur, sed retinentur a protestantibus et legato Gallico17, qui, si quid tale coeptetur, regem fedus pro rupto habiturum aperte pronuntiat.
At Hohentwilae praefectus18 deserto duce Everhardo19, cujus pactionem cum imperatore religioni suae ait esse contrariam, in tutela Galliae se futurum pollicetur. Est ea non parva accessio ob magnum uberemque agrum.
Germani, qui hic sunt20, re concepta posse a se transrhenanam nobilitatem in arma, civitatem in desertionem impelli, urgent regis ministros, ut copiae partim Germanicae partim Gallicae mittantur Vinariensi. Sed parum hactenus promovent, pereunt occasiones incertum quando rediturae.
Putatur brevi justus Galliae exercitus in comitatu Burgundiae fore.
Praeerit ei dux Longavillanus21, qui modo Sedano rediit, sed abducere inde nequivit comitem Suessionensem22 quanquam ostentato ei matrimonio opulento Mariae, filiae Mantuani antehac ducis23, quae ut in Gallia nata, domus Nivernensis bona in Gallia sita jure Albinagii24 sibi vindicat, contra quam venit disputatum huc missus novi ducis25 aut matris ejus26 episcopus Casalis27.
Comes Arcurtius28, Elbovani29 frater, e Lotharinga domo ducere parat cardinalis cognatam, infelicis Puylaurentii viduam30, et quo viduitatem solatur haeredem. Is est Arcurtius, cujus virtuti receptas insulas debet Gallia.
Landgravii vidua31 sollicitos nos habet. E Batavis literae putant eam popularium consiliis pacem calide cupientibus cessuram. Galli proceres et qui hic sunt
112
landgravii juvenes32 meliora sperare nos jubent. Ea si se subduxerit, quando princeps Vinariensis magis in Gallorum quam sua est potestate, nihil in Germania restat Suediae federatum, nec quicquam impediret, quominus hinc Galli, inde Suedi excitati eorum, qui societate abierunt, cura de Germania, quicquid rapere possunt, sibi sumant.Bene rem gerat floreatque Excellentia Tua.
Scribebam 16/26 Februarii 1638.
Excellentiae Tuae observantissimus perpetuo studio
H. Grotius.