516

3716. 1638 augustus 7. Aan G.J. Vossius1.

Vir egregie et amicorum optime,

Venit ad nos Petrus Pelsius2 gratus et suis virtutibus et vetere patris3 nobiscum amicitia et tua insuper commendatione.

Petri nostri4 studia tibi amicisque caeteris non improbari plurimum gaudeo. Solus ille mihi restat in eo vitae genere, quod nostrum uterque, sed ego salebrosiore, tu expeditiore via trivimus.

Epistolam, quam promittis5, exspectabo ut dulcissimum negotiorum levamen.

D. Manassi6, viro pererudito, qualem scripta edita ostendunt, pro eo, quod Hispanico sermone ad me misit7, gratias ago maximas. Video eum in illo Deuteronomii loco explicando8 consentire cum magni judicii doctore Maimonide9.

Mihi quaedam in mentem veniunt, de quibus amplius edoceri velim, an non possit locus ille exponi, non dico de appellationibus, quas non video usitatas fuisse apud Hebraeos, sed de relationibus, quas judices oppidorum faciebant ad synedrium, sicut praesides Romani ad imperatores; super quibus relationibus quod respondisset synedrium, id ipsis omnino sequendum fuerit. An ii, qui vocantur שופטים, jus non habuerint per se judicandi absque synedrio. Video enim esse qui ita sentiant eoque velint illos majores fuisse quam fuerint הנשאים. Cum errare potuerit synedrium - nam et sacrificium pro errore ejus expiando erat constitutum - an etiam errantis valere debuerint auctoritas et quousque, an ut idem sentirent omnes, an ut ne quis contra publice doceret et faceret? Cum ad schismata cavenda hanc legem datum hebraei velint, cur ea usi non sint adversus sadduceos libera adhuc ipsorum republica? An de iisdem negotiis omnibus consulendi fuerint sacerdotes et judex? an de aliis illi, hi de aliis; et quae sint in Paralipomenis XXVI. 30, libro priore10 et XXII. 11. libro posteriore11 negotia Dei et regis, et cur his Sabadias, illis vero Amarias12 praeficiatur loco posteriore, cum in priore iisdem hominibus utraque committantur.

517

Video ego quod non incommode super his dici posset. Sed priusquam meam exponam sententiam, desidero scire, quid de his senserint hebraeorum doctissimi ac veteres maxime, ut eorum auctoritas me confirmet aut ducat ad rem pensiculatius examinandam.

Philolai editionem13 urgeas, oro; nimis illi lenti sunt. Gaudeo amplissimis urbis vestrae rectoribus14 et Galilaei15 repertum sicut meretur cordi esse et D. Hortensii16 in istis studiis peritiam magni, ut certe debet, fieri. Caeterum cur videatur dilatum nimis diu D. Hortensii iter nunc nova de causa differendum, et ipse ad te scripsi17 et uberius ad D. Hortensium maximus Galilaei amicus Adeodatus18.

Nostri omnes mecum tibi, vir eximie, et uxori19 et liberis20 precantur cuncta felicissima. Amplissimis magistratibus vestris, quod meas suggestiones optimo factas animo non spernunt, plurimum debeo.

Tuae Claritudinis studiosissimus
H. Grotius.

Scribebam Lutetiae, 7 Augusti 1638.